Jak napisać biznesplan?

Niezależnie od tego, czy prowadzisz już jakiś biznes, czy dopiero planujesz otworzyć firmę, konieczne jest odpowiednie zaprezentowanie przedsięwzięcia tak, aby można było uznać jego opłacalność. W tym celu pisze się biznesplan. Dokument ten jest zazwyczaj wymagany wtedy, gdy staramy się o dofinansowanie dla naszego pomysłu, a sami nie jesteśmy w stanie sfinansować przedsięwzięcia. W przypadku pracodawcy Biznesplan jest swego rodzaju odpowiednikiem CV, nic więc dziwnego, że niezwykle duży nacisk kładzie się na to, jak powinien on wyglądać. Co należy zrobić krok po kroku, aby stworzyć biznesplan umożliwiający odpowiednie zaprezentowanie swojego biznesu?

Czym jest biznesplan?

Na początku należy dokładnie zaznaczyć, czym w ogóle jest biznesplan. Jak wskazuje na to nazwa, jest to określenie planu biznesu. Dokument ten sporządza przedsiębiorca, aby sprawdzić opłacalność planowanego przedsięwzięcia. W związku z tym w jego treści znajdują się kluczowe informacje pozwalające m.in. na ocenę ryzyka, określenie grupy docelowej produktu lub usługi, a także plan finansowy biznesu. Nie ma wątpliwości, że biznesplan jest szczególnie istotny wtedy, gdy staramy się o dotacje bądź kredyt na rozwinięcie firmy.

Jakie cechy charakteryzuje dobry biznesplan?

W przypadku biznesplanu możemy mówić o chęci obiektywnego spojrzenia na siebie
i swoją firmę. Jest to specyficzny dokument, w którym chcemy realistycznie zaprezentować to, dlaczego nasz pomysł na biznes jest dobry i dlaczego warto go sfinansować. Nie bez przyczyny wymienia się następujące cechy charakteryzujące dobrze przygotowany biznesplan:

• Zwięzłość – koniecznie należy unikać przesytu informacji. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest skupienie się na konkretach!
• Spójność – przekaz poszczególnych elementów biznesplanu powinien składać się na całość, która będzie wewnętrznie spójna i zrozumiała.
• Przejrzystość – cecha ta wypływa z dwóch wcześniejszych. Dzięki wprowadzeniu ładu do biznesplanu unikniemy chaosu, który sprawiłby, że osoba czytająca miałaby problem z odpowiednim jego przeglądaniem. Pamiętaj, że choć dla Ciebie wszystko może wydawać się przejrzyste, ponieważ opisujesz coś, na czym się znasz, dla osoby z zewnątrz może to nie być tak oczywiste i klarowne.
• Wiarygodność – dobry biznesplan to taki, który przedstawia trzeźwe spojrzenie na możliwości planowanego biznesu. Dzięki temu będziesz bardziej wiarygodny w oczach potencjalnego inwestora. Biznesplan nie jest miejscem do snucia fantazji o tym, że firma bez jakichkolwiek przeszkód osiągnie sukces na skalę globalną.
• Użyteczność – w treści dokumentu powinny być zawarte przydatne, rzetelne informacje, które dadzą zapoznającemu się z nim konkretną, użyteczną wiedzę.
• Bycie zrozumiałym dla odbiorcy – problem specyficznych, specjalistycznych branż jest taki, że często zapominają o tym, iż pewne określenia branżowe nie są tak powszechnie zrozumiałe. Inwestor lub przedstawiciel banku niekoniecznie musi się znać na branży, którą planuje dofinansować, ale
  z mniejszym zadowoleniem spojrzy na biznesplan, w którym nie będziesz operować zrozumiałym językiem.
• Bycie przekonującym – rzeczywiste spojrzenie na szanse prowadzenia biznesu ma na celu pokazanie, że jest to temat przemyślany i warto w niego zainwestować. Co za tym idzie, biznesplan musi przekonać inwestora do wyłożenia pieniędzy, ale też nie może go do tego zniechęcić.

Biznesplan jako okno na przyszłość Twojej firmy

Należy pamiętać o tym, że niezależnie od tego, czy dopiero zakładasz nową firmę, czy rozwijasz już istniejącą, biznesplan powinien ukazać przyszłość prowadzonego biznesu i możliwości jego rozwinięcia.

Tworząc biznesplan, koniecznie powinieneś zastanowić się nad tym:

• Jaka wartość firma może oferować swoim klientom?
• Na jakim rynku, z kim i o jaką grupę docelową masz zamiar konkurować?
• Jakie przychody, zyski i koszty będą generowane przez biznes?
• Jakie perspektywy rozwojowe ma cała branża, w której specjalizuje się Twoja firma?

Zanim zaczniesz biznesplan…

Postanowiłeś stworzyć biznesplan? Zanim zaczniesz go pisać, koniecznie musisz zastanowić się nad tym:

• Po co tworzysz ten biznesplan i dla kogo jest on przeznaczony?
• Jakie informacje będą niezbędne dla adresata biznesplanu?
• Jakie elementy przedsięwzięcia mogą zainteresować inwestora i skłonić go do zainwestowania w Twoją firmę?

Określenie celu i adresata jest kluczowe, aby odpowiednio starać się o pozyskanie niezbędnych funduszy. Można powiedzieć, że na tym etapie powinieneś w pewnym stopniu myśleć jak potencjalny inwestor i przeanalizować, co rzeczywiście może ich zainteresować. O czym więc warto pamiętać?

Biznesplan krok po kroku

Opracowanie planu ma na celu osiągnięcie sukcesu. Absolutnie nie jest nastawione na porażkę. W związku z tym konieczne jest stworzenie odpowiedniego dokumentu „krok po kroku”, aby mieć pewność, że nie pominie się żadnych niezbędnych treści.

Podstawowa struktura biznesplanu prezentuje się następująco:

1. Pismo przewodnie (streszczenie biznesplanu)
2. Charakterystyka planowanego przedsięwzięcia
3. Charakterystyka oferowanych produktów lub usług
4. Analiza grupy docelowej
5. Analiza rynku i konkurencji
6. Opis działań marketingowych i sprzedażowych
7. Opis procesów operacyjnych i kluczowych zasobów
8. Analiza finansowa
9. Załączniki

Warto pamiętać o tym, że poza wspomnianymi elementami podstawowymi można dodać pewne informacje dodatkowe, choć ich obecność nie jest obligatoryjna. A co jeszcze można zawrzeć? To zostanie wspomniane po  poniższych 9 krokach. W tym miejscu warto jednak zaznaczyć, że w przypadku składania biznesplanu w urzędzie, przed krokiem drugim możesz zaprojektować własną stronę tytułową, która nada dokumentowi stosownej elegancji.

Krok 1. Pismo przewodnie, jako streszczenie biznesplanu

Pierwsza część biznesplanu jest tą najważniejszą. Najczęściej to właśnie od tego etapu zależy, czy potencjalny inwestor będzie zainteresowany zapoznaniem się z całością dokumentu.

Pismo przewodnie określane jest mianem podsumowania wykonawczego. Choć jest ono umieszczane na początku biznesplanu, jego napisanie lepiej napisać już pod koniec tworzenia dokumentu. Ta część biznesplanu z powodzeniem może mieć około dwóch stron A4. Co powinien zawierać taki dokument?

• Twoje dane osobowe oraz nazwa firmy;
• Cel stworzenia biznesplanu;
• Historia powstania projektu;
• Wizja rozwoju firmy, jaka przyświeca przedsięwzięciu;
• Streszczenie tego, jakie produktu lub usługi mają zostać wprowadzone w wyniku przedsięwzięcia – warto podkreślić korzyści, jakie produktu lub usługi świadczone przez firmę oferują odbiorcom;
• Analiza przewagi konkurencyjnej oraz czynników ryzyka, oraz korzyści;
• Kosztorys, przedstawienie spodziewanych przychodów i zysków firmy;
• Plan wydatkowania środków pieniężnych – jest to istotne podczas starania się o kredyt lub dotację.

Pismo przewodnie jest obowiązkowe, jeśli starasz się o kredyt bądź dotację!

Krok 2. Charakterystyka planowanego przedsięwzięcia

Na tym etapie wprowadzamy czytelnika w temat planowanego przedsięwzięcia. Określamy m.in. rodzaj prowadzonej działalności, nadajemy nazwę projektowi, przedstawiamy formę organizacyjno-prawną firmy, wskazujemy lokalizację oraz sposób rozliczania się z urzędem skarbowym, a także określamy i uzasadniamy branżę, w której zamierzamy działać. 

Co warto zaznaczyć? Przede wszystkim, co jest najważniejszym celem przedsięwzięcia. Wskaż, dlaczego biznes będzie nowatorski i co pozwoli Ci na osiągnięcie sukcesu.
W tym miejscu należy przedstawić:

• Możliwości rozwoju firmy w branży – wymaga to zapoznania się z dostępnymi prognozami i analizami rynku.
• Potencjalne zagrożenia, jakie mogą dotyczyć przedsiębiorstwa.
• Szanse i możliwości, jakie oferuje uruchomienie tej działalności.
• Niezbędny wkład finansowy potrzebny do realizacji przedsięwzięcia – warto zaznaczyć, jaki jest wkład własny, a jakie środki potrzebne są od inwestorów lub kredytodawców.

Krok 3. Charakterystyka oferowanych produktów lub usług

Szczegółowe przedstawienie oferty firmy jest kluczowe, jeśli chcesz, aby inwestor mógł rzetelnie spojrzeć na całość planowanej inwestycji. W związku z tym należy określić, jakie produkty bądź usługi oferuje Twoja firma. Skup się na:

• Unikalnych cechach, które wyróżniają usługę lub produkt – w miarę możliwości warto dołączyć fotografię;
• Jak najdokładniejszym opisaniu produktu/usługi. W tym celu przedstaw:
  • Nazwę;
  • Cechy fizyczne (kolor, waga, wielkość);
  • Działanie/na co pomaga produkt/usługa;
  • Zalety produktu/usługi;
  • Koszt odbiorcy ze skorzystania z usługi/zakupienia produktu;
  • Koszt świadczenia usługi/wytworzenia produktu.
• Metodach wytwarzania produktu oraz wykorzystanej technologii i czym różni się to od konkurencji;
• Ryzyku związanym z wytwarzaniem produktu i czy sprzedaż bądź wytwarzanie produktu podlega jakimś ograniczeniom;

Krok 4. Wskazanie potencjalnej grupy docelowej

Każdy produkt lub usługa jest przeznaczony dla konkretnej grupy docelowej bądź dla określonego typu klienta. Błędem jest zakładanie, że absolutnie każdy skorzysta
z naszej oferty. Dlatego też warto zacząć analizę od określenia, na jakiej grupie chcemy się skupić. W tym celu należy wskazać:

• Cechy klienta idealnego – jakie są jego potrzeby i nawyki?
• Określenie siły nabywczej i struktury grupy docelowej – inne możliwości finansowe mają studenci, inne emeryci, a jeszcze inne gospodynie domowe. Zależnie od typu rynku każda z tych grup może też być mniej lub bardziej liczba.
• Upodobania klientów – analiza powinna wskazywać główne trendy związane
  z tym, jak kształtują się upodobania grupy docelowej.
• Obecność strategicznych odbiorców – jeśli już teraz wiemy, że są osoby deklarujące zainteresowanie zakupem produktów, bądź skorzystaniem z usług Twojej firmy, warto zaznaczyć to już w tym miejscu.

Krok 5. Analiza rynku i konkurencji

Nie ma wątpliwości, że jednym z najważniejszych elementów skutecznego prowadzenia biznesu jest analiza rynku oraz konkurencji. Nic więc dziwnego, że ten punkt biznesplanu jest szczególnie istotny. Dlaczego? Jeśli analiza wykaże, że dany rynek nie przedstawia zapotrzebowania na jakąś usługę lub produkt, okazać się może, że najlepszym rozwiązaniem będzie zmiana rynku, ponieważ inwestycja nie będzie opłacalna.

Analiza rynku jest związana z określeniem grupy docelowej. Tu jednak analiza jest zdecydowanie rozszerzona, ponieważ szczegółowo określamy, czy dany rynek obfituje pod względem liczebności potencjalnej grupy docelowej. 

Co dodatkowo należy przeanalizować?

• Cechy rynku – z punktu widzenia przedsięwzięcia każdy rynek może mieć zupełnie inne cechy wyróżniające go i sprawiające, że warto rozpocząć na nim konkretną działalność.
• Perspektywy rozwojowe rynku – nawet najlepiej działająca firma może napotkać poważny problem w postaci mało rozwijającego się rynku. Jeśli jednak planujemy działać na rynku z dużą dynamiką popytu, warto podkreślić to w swoim biznesplanie.
• Potencjał grupy docelowej.
• Czynniki niezależne, które mogą wpływać na sprzedaż, a które nie są zależne od firmy – warto wskazać możliwości poradzenia sobie z ewentualnymi trudnościami.

Podczas analizy konkurencji należy pamiętać o:

• Ocenieniu, jak liczba jest potencjalna konkurencja;
• Określeniu, które firmy będą głównymi konkurentami – warto dokonać swego rodzaju analizy SWOT tych firm, aby wiedzieć, w jakim zakresie możemy je wyprzedzić, a jakie ich aspekty mogą stanowić trudność dla naszego biznesu.
• Potencjale konkurowania ze wskazanymi podmiotami.
• Ryzyku pojawienia się nowych firm – tak samo, jak Ty chcesz stać się nowym konkurentem dla wskazanych firm, podobnie w przyszłości mogą pojawić się nowe firmy konkurujące z Tobą o tego samego konsumenta.

Krok 6. Opis planowanych działań marketingowych i sprzedażowych

Nawet najlepsza firma oferująca najwyższej jakości produktu lub usługi może polec na polu bitwy z konkurencją, jeśli nie zdoła dotrzeć do grupy docelowej. W związku z tym jest istotne właściwe zaplanowanie działań marketingowych.

Wśród podstawowych zagadnień, o których koniecznie należy pamiętać, są przede wszystkim cele marketingowe i sprzedażowe. Inaczej mówiąc: co chcemy osiągnąć, podejmując te działania. Oznaczać to będzie konieczność określenia:

• Modelu komunikacji dominującego w branży;
• Formy sprzedaży i dystrybucji towarów;
• Szczegółowego planu działań marketingowych związanych z promocją, dystrybucją i określeniem ceny produktu;
• Jak przebiega proces dotarcia do klienta – jakie działania umożliwią rzeczywiste przedstawienie oferty produktu lub usługi osobom z grupy docelowej. Tu ważne jest, jakimi kanałami komunikacji planujesz do nich dostrzec.
• Sposoby dokonywania zakupu produktu lub usługi przez klientów.

Warto przy tym zaznaczyć kanały dystrybucji produktów, a także sposoby finansowania różnego rodzaju promocji. W efekcie wszystkie te działania będą składać się na politykę cenową produktu/usługi oraz promocję i reklamę. Potencjalny inwestor będzie mógł dzięki temu zobaczyć m.in. to, czy proponowane przez wnioskodawcę przedsięwzięcia są realistyczne, a jednocześnie czy zapewnią realizację celów.

Krok 7. Szczegółowy opis procesów operacyjnych i wskazanie zasobów kluczowych

Biznesplan nie będzie kompletny bez szczegółowego opisu poszczególnych procesów związanych m.in. z procesem produkcji bądź też sposobem świadczenia usług. W tym miejscu powinieneś wskazać, jak zamierzasz zarządzać całą działalnością, finansami oraz rozwojem firmy. W przypadku produktów należy:

• Wskazać surowce niezbędne w produkcji, w tym sposób ich pozyskiwania;
• Określić, z którymi dostawcami będziesz współpracować – ważne jest zaznaczenie, dlaczego wybierasz konkretną firmę i czy są jakieś alternatywne opcje;
• Zaznaczyć, jakie maszyny oraz sprzęt są niezbędne w procesie produkcji;
• Opisać zasoby – które z nich są w dyspozycji firmy, a które nie;
• Ocenić zdolności produkcyjne firmy;
• Wskazać, w jakim stopniu firma jest uzależniona od dostępności kluczowych surowców, kadry oraz dostawców.

Niezależnie od tego, czy zajmujesz się sprzedażą produktów, czy też świadczeniem usług, w biznesplanie należy wskazać proces rekrutacji oraz selekcji pracowników,
a także  niezbędne kompetencje, jakie muszą oni posiadać, aby skutecznie realizować powierzone im zadanie.

Krok 8. Wykonaj plan i analizę finansową

Z punktu widzenia inwestora bądź banku udzielającego kredytu jest istotne, aby odpowiednio zaprezentować im swój plan finansowy.

W tym miejscu niezbędne jest szczegółowe opisanie kosztów i przychodów firmy,
a zwłaszcza umiejscowienie ich w czasie. Dokument ten wbrew pozorom nie jest ważny wyłącznie dla inwestorów, ale również i dla Ciebie, ponieważ nawet bez starania się o dodatkowe środki finansowe, pozwoli on na lepsze zarządzanie wydatkami.
W planie finansowym warto wskazać określone podpunktu:

1. Nakłady inwestycyjne i źródła finansowania – najlepiej jest przedstawić je
   w formie tabeli, w której zapisany będzie miesięczny układ dokonywanych zakupów. Starając się o kredyt lub inwestycję, ale i dotację warto wskazać, co będzie źródłem finansowania poszczególnych zakupów.
2. Dane finansowe – ten podpunkt pojawia się, jeśli już prowadzisz firmę i chcesz ją rozszerzyć. W takiej sytuacji należy dołączyć sprawozdanie finansowe.
3. Prognozy finansowe – dzięki danym finansowym oraz źródłom finansowania
   i nakładom inwestycyjnym jesteś w stanie sporządzić odpowiednią prognozę tego, jakie są spodziewane zyski i straty. Na bazie oceny przepływu pieniężnego możliwe jest dokonanie zbilansowania wszystkich działań oraz określenie ich rentowności.

Krok 9. Nie zapomnij o załącznikach!

Podobnie jak w przypadku innych tego typu dokumentów, załączniki mają stanowić potwierdzenie treści zawartych w całym biznesplanie. Ważne jest umieszczenie
i opisanie wszystkich załączników tak, aby inwestor miał jasny wgląd w poszczególne dokumenty.

Co warto umieścić w załącznikach?

• CV założycieli, kluczowych pracowników i kadry zarządzającej firmą;
• Analizy finansowe;
• Schematy i procesy organizacyjne;
• Raporty branżowe;
• Opinie ekspertów;
• Wyniki badań rynkowych.

Dzięki zaprezentowaniu wszystkich tych elementów możesz pokazać, że uważnie przygotowałeś biznesplan i szukasz inwestycji do sprawdzonych działań. Załączniki, choć są dodatkiem, nieraz mogą przeważyć o tym, czy biznesplan będzie możliwy do zrealizowania.

Co również możesz zawrzeć w swoim biznesplanie?

Dla niejednego inwestora istotny może być nie tylko sam pomysł na biznes, ale i ludzie, którzy tworzą zespół realizujący przedsięwzięcie. W związku z tym warto rozważyć przedstawienie w biznesplanie członków zespołu — kluczowych, jeśli jest to większa firma lub wszystkich, jeśli mowa jest o kilku osobach. Dzięki temu możesz pokazać inwestorowi, że za realizację pomysłu odpowiadają konkretne osoby. Jeśli chcesz podkreślić wysokie kompetencje zespołu, przedstaw je w sposób wiarygodny.
W którym momencie najlepiej to zrobić? Opcji jest wiele, choć z powodzeniem możesz to uczynić jeszcze przed charakterystyką planowanego przedsięwzięcia.

Na wstępie warto również podać podstawowe informacje o firmie, a także jej historię. Jest to szczególnie przydatne, jeśli możemy się już pochwalić jakimiś osiągnięciami biznesowymi. Jeśli dopiero otwieramy swój pierwszy biznes, ważne jest wskazanie, kiedy rozpoczynamy działalność i w jakiej formie.

W niektórych przypadkach warto zastanowić się nad dodaniem podsumowania biznesplanu. Jest to praktycznie jedyny obszar dokumentu, w którym możemy pozwolić sobie na swoiste „lanie wody”. Choć warto pamiętać o tym, aby nie przesadzić, warto podkreślić najmocniejsze elementy biznesplanu.

Przeprowadziłeś dogłębną analizę rynku i plan finansowania inwestycji? Podkreśl to w podsumowaniu biznesplanu! Zaznacz, dlaczego produkty lub usługi z Twojej inwestycji jest warta zainwestowania w nie określonych środków finansowych!

Biznesplan – na czym należy się skupić?

Zakres informacji, jakie należy zawrzeć w biznesplanie, jest niezwykle szeroki. Nic więc dziwnego, że możesz się zastanawiać, jak długi powinien on być. Potencjalny inwestor powinien otrzymać wszystkie istotne informacje, ale z Twojego punktu widzenia wszystko może być niezbędne. Warto jednak nie pisać o szczegółach niezwiązanych bezpośrednio z finansowaną usługą lub produktem. Choć biznesplan może mieć nawet 30 stron (nie licząc załączników!), jest to długość sugerująca zbytnią obszerność i brak istotnych walorów poznawczych dla potencjalnego kredytodawcy. Można powiedzieć, że przygotowanie dobrego biznesplanu nie powinno skupiać się na ilości, ale na jakości i konkretach. Przedstaw rzetelnie sprawdzone dane, aby jak najlepiej zaprezentować swój pomysł na działalność.

Autor artykułu

Jakub Grzybowski

Zobacz również inne artykuły

Zobacz także