Przed 2018 rokiem obowiązywały zupełnie inne przepisy dotyczące tego, co dzieje się z firmą po śmierci jej głównego właściciela. W związku z tym, iż dawniej regulacje prawne nie pozwalały na żadne sensowne rozwiązania, wiele dobrze prosperujących działalności gospodarczych upadło zaraz po śmierci właściciela. Jak to wygląda obecnie? Kto zajmuje się firmą po nagłej śmierci właściciela? Jakie są regulacje prawne na ten temat? Podpowiadamy, jakie działania należy podjąć, kiedy firma traci osobę na stanowisku głównego właściciela.
Sukcesja – co to takiego?
Sukcesja to po prostu następstwo prawne, które pozwala na wstąpienie na stanowisko osoby zmarłej oraz używanie jej uprawnień do zarządzania firmą. Ciekawostka! Sukcesja może odbywać się na drodze prawa spadkowego (co znacznie wydłuża proces) lub na podstawie zarządzenia. Kiedy główny właściciel chce z góry zarządzić, kto ma zająć się firmą po jego śmierci, musi ustalić:
- Komu przekazać prawo do zarządzania i pełnienia funkcji właściciela
- Kiedy czynności mają zostać wykonane (zaraz po śmierci lub po jakimś czasie)
- Jakie prawa będą przedmiotem sukcesji. Co ciekawe, w tym przypadku chodzi nie tylko o prawa do zarządzania działalnością gospodarczą, ale także np. nieruchomościami.
Sukcesja a biznes
Warto wiedzieć, że sukcesja jest poniekąd pewnym problemem dla całej organizacji. To problem dotyczący zarówno ekonomii jak i finansów firmy, ale także zależności pomiędzy pracownikami a rodziną zmarłego. Szczególnie emocjonalnie do sukcesji podchodzą osoby pracujące w rodzinnych firmach, gdzie każdy chce przejąć stanowisko po zmarłym, by zająć się działalnością.
Uwaga! Proces sukcesji w biznesie dotyczy głównie sposobu przekazania praw do własności i zarządzania firmą, którą konkretne osoby prowadziły już jakiś czas.
Nagła śmierć właściciela firmy – co wtedy?
Kto w przypadku nagłej śmierci właściciela przejmuje czasowo jego obowiązki? Według aktualnie obowiązujących przepisów jest to tzw. zarządca sukcesyjny. Czym jednak zajmuje się taka osoba? Przede wszystkim ma za zadanie sprawnie zarządzać przedsiębiorstwem, aby mogło dalej funkcjonować aż do wyjaśnienia wszelkich spraw spadkowych.
Ciekawostka! Zarządca sukcesyjny może zostać powołany przez właściciela jeszcze za jego życia. Kiedy z istotnych powodów zarządca nie został odpowiednio wcześnie powołany, może to zrobić potencjalny spadkobierca np. małżonka, dzieci.
Kto może zostać zarządcą sukcesyjnym?
Zarządcą sukcesyjnym może zostać każda pełnoletnia osoba, która ma całkowitą zdolność do czynności prawnych. Uwaga! Stopień pokrewieństwa nie ma w tym przypadku żadnego znaczenia! Co ciekawe, osoba obejmująca stanowisko zarządca sukcesyjnego nie musi mieć specjalistycznego wykształcenia ani stanowiska.
To ważne! Funkcji zarządcy kategorycznie NIE MOŻE pełnić osoba z zakazem prowadzenia działalności gospodarczej, wobec której sąd wydał prawomocny wyrok.
W zastępstwie za zmarłego właściciela funkcję zarządcy sukcesyjnego może pełnić tylko jedna osoba. Najkorzystniejsza sytuacja występuje wtedy, kiedy sam właściciela wyznaczy swojego zastępcę jeszcze za życia. Takie działania pozwalają na zachowanie płynności funkcjonowania przedsiębiorstwa w kryzysowych sytuacjach. Jako ciekawostkę warto też wspomnieć, iż zarządca musi zostać wpisany do CEIDG.
Co w sytuacji kiedy zarządca sukcesyjny nie został powołany przed śmiercią?
Istnieje pewne ryzyko, że zmarły właściciel firmy nie zdążył samodzielnie wpisać swojego następcy do CEIDG. Co zrobić w takiej sytuacji? Powołania nowego zarządcy sukcesyjnego może podjąć się przede wszystkim:
- Małżonek posiadający udziały w firmie
- Spadkobierca wynikający z testamentu lub ustawy
- Zapisobierca windykacyjny
Wszystkie wyżej wymienione osoby mają prawo powołać zarządcę jednak tylko do pewnego czasu. Kiedy nastąpi uprawomocnienie ustanowienia własności spadku, taką możliwość będzie mieć jedynie nowy właściciel firmy.
Ciekawostka! Aby powołać zarządcę sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy będzie wymagana zgoda pozostałych osób mających łączne udziały w firmie większe niż 85/100. Wszelkie zgody na powołanie zarządcy wymagają poświadczenia notarialnego.
Jakie działania spoczywają na spadkobiercach lub zarządcy po śmierci przedsiębiorcy?
Przedsiębiorstwo, które zostało odziedziczone w spadku, w dalszym ciągu musi:
- Prowadzić kompletną ewidencję działalności – księgi ryczałtowe, KPiR oraz ewidencję ryczałtową i środków trwałych. Co ciekawe, w powyższych dokumentach należy zapisywać wszelkie zdarzenia gospodarcze od czasu objęcia spadku.
- Sporządzać wykazy majątku prowadzonej działalności gospodarczej zawierające wszelkie wydatki i zyski, za które odpowiadał jeszcze zmarły właściciel. Istotne jest także to, aby w wykazywać sposoby amortyzacji środków trwałych oraz sumę odpisów amortyzacyjnych.
- Rozliczać się z instytucjami Państwowymi z podatków i wszelkich innych pozostałych opłat z uwzględnieniem wydatków, jakie poniósł poprzedni właściciel jeszcze przed śmiercią
Jak widać, prowadzenie działalności gospodarczej po śmierci właściciela jest obecnie możliwe. Aktualnie obowiązujące regulacje prawne pozwalają na zachowanie ciągłości działania firmy, dzięki czemu nawet w tak trudnej sytuacji zredukowane jest ryzyko, że pracownicy stracą swoje miejsce zatrudnienia. Wystarczy powołać zarządcę sukcesyjnego jeszcze przed śmiercią właściciela lub może zrobić to potencjalny spadkobierca, a wszelkie sprawy związane z prowadzeniem działalności będą pod kontrolą.
Autor artykułu
Dołącz do dyskusji