Amortyzacja pozwala wykazać stopień wykorzystania środków trwałych oraz wartości materialnych i prawnych dla celów prowadzenia firmy. Poprzez zużywanie się środków majątkowych firmy stopniowo spada ich wartość, co wykazuje się w kosztach firmowych przez sporządzanie regularnych odpisów amortyzacyjnych. Dowiedz się, co to amortyzacja środków trwałych, jak się ją przeprowadza, jakie są stawki amortyzacyjne oraz metody amortyzacji.
Amortyzacja środków trwałych – na czym polega?
Amortyzacja środków trwałych to stopniowe zużywanie składników majątku przez sporządzanie odpisów amortyzacyjnych. Te odpisy są sporządzane przez systematyczne, rozplanowane rozłożenie wartości środków trwałych na z góry ustalony okres amortyzacji.
Czym są środki trwałe? Zaliczamy do nich rzeczowe składniki majątku, których przewidywany okres użytkowania jest dłuższy niż rok. Środki trwałe muszą być zdatne do użytku i wykorzystywane w celu prowadzenia działalności gospodarczej albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy, na przykład nieruchomości, budowle, maszyny, urządzenia, środki transportu i inne przedmioty.
Metody amortyzacji środków trwałych
Umorzenie środków trwałych – metody amortyzacji:
- metoda liniowa,
- metoda degresywna,
- metoda przyspieszona.
Metoda liniowa
Amortyzacja polega na równomiernym rozłożeniu w czasie wartości środka trwałego podlegającego amortyzacji przez okres jego użytkowania. Amortyzacja dokonywana metodą liniową to nic innego jak dokonywanie odpisów amortyzacyjnych określonych od wartości początkowej środków trwałych z zastosowaniem rocznej stawki określonej w Klasyfikacji Środków Trwałych. Warto zaznaczyć, że wartość rocznego odpisu jest kwotą stałą przez cały okres amortyzacji. Jest to najprostsza metoda amortyzacja, często stosowana przez przedsiębiorców.
Metoda degresywna
Z kolei w metodzie degresywnej wartość środka trwałego jest rozłożona w czasie w taki sposób, aby odpisy amortyzacyjne w początkowych okresach użytkowania były wyższe od przeciętnych (czyli tych ustalanych metodą liniową) i z czasem malały. W pierwszym roku użytkowania odpisy są obliczane od wartości początkowej brutto, a w następnych latach są pomniejszone o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne.
W okresie amortyzacji, w którym roczna wartość amortyzacji naliczana na podstawie metody degresywnej będzie niższa niż kwota amortyzacji naliczana metodą liniową, należy zastosować metodę liniową. Nie jest jednak zmiana metody amortyzacji. Metoda degresywna jest często stosowana w przypadku urządzeń, środków transportu, maszyn, które charakteryzują się tym, że w początkowych latach użytkowania szybciej ulegają zużyciu niż w latach późniejszych.
Metoda przyspieszona
W niektórych przypadkach można podwyższyć standardową stawkę amortyzacyjną dla używanych środków trwałych. Zgodnie z ustawą o PIT za środki trwałe używane uważa się te, które przed pierwszym wprowadzeniem do ewidencji firmy były użytkowane przez co najmniej 6 miesięcy. Ta definicja dotyczy środków trwałych zaliczanych do grupy 3-6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych oraz środków transportu. Stawka amortyzacyjna w przypadku metody przyspieszonej jest ustalana indywidualnie przez przedsiębiorcę.
Jednorazowa amortyzacja środków trwałych
W określonych przypadkach ustawa umożliwił podatnikom jednorazowe zaliczanie wydatków na nabycie lub wytworzenia składnika majątku w koszty amortyzacyjne. Jest to wyjątek od zasady rozkładania wydatków w czasie.
Jednorazowa amortyzacja jest możliwa w przypadku środków trwałych o wartości nieprzekraczającej 10 000 zł. Limit jednorazowej amortyzacji, z jakiej może skorzystać każdy podatnik, wynosi w danym roku 100 000 zł.
W drugim przypadku jednorazowa amortyzacja jest możliwa w przypadku niektórych fabrycznie nowe środki trwałe – mianowicie te klasyfikowane na gruncie klasyfikacji środków trwałych w grupowaniach 3-6 i 8 (preferencja nie dotyczy więc m.in. budynków, lokali czy środków transportu). Co więcej, te fabrycznie nowe środki trwałe muszą mieć wartość początkową co najmniej 10 000 zł. W przypadku zakupu większej ilości sprzętu ich łączna wartość powinna wynosić nie mniej niż 10 000 zł (natomiast wartość każdego z nich powinna wynieść więcej niż 3500 zł). Z tej formy amortyzacji mogą skorzystać jedynie mali przedsiębiorcy oraz ci rozpoczynający swoją działalność gospodarczą w danym roku podatkowym.
Z jednorazowej amortyzacji mogą skorzystać mali przedsiębiorcy oraz podatnicy rozpoczynający działalność gospodarczą w ramach korzystania z pomocy de minimis dla sprzętu o wartości powyżej 10 000 zł. Łączna kwota jednorazowych amortyzacji w jednym roku podatkowym nie może być wyższa niż 50 000 euro.
Stawki amortyzacyjne
Standardowe stawki amortyzacyjne
Podstawowe stawki amortyzacyjne pochodzą z wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych będącego załącznikiem do ustawy o PIT. Można wyróżnić 10 podstawowych stawek amortyzacyjnych: 1,5%, 2,5%, 4,5%, 7%, 10%, 14%, 18%, 20%, 25%, 30%. Przykładowo dla samochodów osobowych stawka wynosi 20%, a dla nieruchomości 2,5%.
Stawki podwyższone i obniżone
Podstawowe stawki mogą być w niektórych sytuacjach podwyższane. W tym wypadku podstawową stawkę amortyzacyjną mnoży się przez określony współczynnik. Z kolei obniżenie stawek polega na tym, że przedsiębiorca może obniżać podstawową stawkę amortyzacyjną. Obniżenie stawek amortyzacyjnych może mieć miejsce w okresie zmniejszonego użytkowania środków trwałych lub w czasie ponoszenia straty podatkowej.
Stawki indywidualne
Stosowane w przypadku amortyzacji używanych lub ulepszonych środków trwałych, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego przedsiębiorcę. Musi być zachowany warunek zachowania minimalnych okresów. Przepisy nie określają maksymalnego okresu amortyzacji ani minimalnej stawki. Jeśli wybrano indywidualną stawkę, to powinna być ona stosowana przez cały okres amortyzacji.
Autor artykułu
Dołącz do dyskusji